وجود ژنراتور در ساختمان‌های خاص به منظور تامین برق اضطراری در هنگام قطعی برق اصلی، مستلزم رعایت نکات ارائه شده در مقررات ملی ساختمان می‌باشد.
آنچه خواهید خواند
الزامات ژنراتور در مبحث سیزدهم
مقررات ملی ساختمان در مبحث سیزدهم حاکی از الزاماتی است که به ژنراتورها در سیستم برق اضطراری مربوط می‌باشند. این الزامات عبارتند از:
- لزوم وجود برق اضطراری
ژنراتور باید در صورت قطعی برق بتواند برق تمامی مصارف ضروری و سیستم‌های ایمنی را تامین کند.
- انواع ژنراتور
ژنراتور گازی از گاز به‌عنوان سوخت استفاده کرده و تنها مصارف اضطراری برق را تامین می‌کند و تامین برق سیستم‌های ایمنی را برعهده ندارد.
- زمان راه‌اندازی
راه‌اندازی ژنراتورهای گازی نباید بیشتر از ۱۵ ثانیه زمان ببرد.
- محل نصب
نصب ژنراتور باید در محلی مناسب و براساس مقررات و ملاحظات فنی و ایمنی انجام شود.
- ظرفیت ژنراتور
ظرفیت ژنراتور باید با بار الکتریکی لازم در شرایط اضطراری متناسب باشد.
- تست و نگهداری
نگهداری و تست منظم و مرتب ژنراتور جهت عملکرد درست آن ضروری است.
شرایط نصب ژنراتور در ساختمان
نصب ژنراتور در ساختمان، تحت تاثیر رعایت شرایط و نکاتی می‌باشد.
- محل نصب ژنراتور
محلی که ژنراتور در آنجا نصب می‌شود، باید دارای فونداسیونی محکم بوده و همچنین تهویه‌‌ای مناسب، برای جلوگیری از گرم شدن اتاق و دستگاه داشته باشد. همچنین، نصب باید در محلی با دسترسی آسان به دستگاه و به دور از محل‌های مسکونی مانند اتاق‌های خواب باشد. اما باید توجه داشت که برای رعایت ایمنی، دسترسی افراد غیرمجاز به دستگاه محدود شود.
- ایمنی
رعایت نکات ایمنی در نصب ژنراتور در ساختمان ضروری است. از جمله این نکات ایمنی، می‌توان به دور بودن دستگاه ژنراتور از مواد اشتعال‌زا، استاندارد بودن سیم‌ها، کابل‌ها و بررسی اتصالات سیستم سوخت جهت بررسی عدم نشتی، اشاره کرد. همچنین، حفاظت از دستگاه در برابر عناصر طبیعی و آلودگی مانند باران، برف، گرد و غبار و … از نکات ایمنی به شمار می‌روند.
- فضای کافی
به‌منظور سرویس و تعمیر ژنراتور، باید در حین نصب ژنراتور، فضای کافی در اطراف آن در نظر گرفت. همچنین، در صورت لزوم، نصب کانال‌هایی برای ورود و خروج هوا توصیه می‌شود.
- ارتفاع سقف
اتاق ژنراتور باید دارای سقفی با حداقل ۲ متر ارتفاع باشد.
جانمایی اتاق ژنراتور طبق ضوابط
ضوابط عنوان شده برای جانمایی اتاق به این ترتیب می‌باشند.
- فضای لازم برای اتاق ژنراتور
داشتن فاصله‌ی مناسب از دیوار و ارتفاع سقف و همچنین، دارا بودن فضای کافی جهت تردد برای سرویس و تعمیر، از الزامات اتاق ژنراتور می‌باشند. ارتفاع فونداسیون نیز باید به‌اندازه‌ی کافی و براساس مقررات، بالاتر از کف باشد. همچنین درب اتاق باید برای سهولت جابجایی دستگاه یا تجهیزات، بزرگ بوده و به سمت بیرون باز شود.
- تهویه و خنک‌سازی
در اتاق ژنراتور باید دریچه‌های مخصوص ورود هوای تازه و خروج هوای گرم تعبیه شوند. باید درنظر داشت که تا جایی که ممکن است، مسیر خروج هوا با مسیر جهت باد در یک جهت باشند. نکته حائز اهمیت این است که این دریچه‌ها باید در آب‌وهوای سرد یا شرجی قابل بسته شدن باشند.
- ایمنی
اتاق ژنراتور باید مجهز به سیستم اعلام حریق، کپسول آتش‌نشانی، سیستم ارتینگ، نورپردازی مناسب و قفل و کلید جهت محدود کردن دسترسی افراد غیرمجاز باشد.
- عایق‌بندی صوتی و حرارتی
اتاق ژنراتور باید عایق بندی صوتی برای به حداقل رساندن صدای ژنراتور و عایق‌بندی حرارتی برای جلوگیری از اتلاف گرما داشته باشد.
- سایر الزامات
از ضوابط و الزامات دیگر که باید در اتاق ژنراتور مورد توجه قرار گیرند، محل قرارگیری اتاق و دسترسی به آن است. اتاق باید در محلی باشد که صدا و لرزش ناشی از دستگاه موجب آزار ساکنین نشود. همچنین، مخزن سوخت، سیستم خنک‌کننده و مخزن آب و سایر تجهیزات باید در مکانی مناسب و ایمن قرار داشته باشند. نکته‌ی دیگری که باید مورد توجه قرار گیرد، عریض و عمیق بودن کابل اتصالی از ژنراتور به تابلو و پوشاندن آن با توری فلزی می‌باشد.
تهویه و دودکش در اتاق ژنراتور
وجود تهویه و دودکش در اتاق جهت ایمنی دستگاه و عملکرد بهتر آن ضروری است. تهوبه‌ی مناسب موجب خنک شدن هوای داخل بوده و از گرم شدن بیش از حد دستگاه جلوگیری می‌کند. همچنین باعث خروج گازهای مضر و سمی نیز می‌شود. همچنین، تهویه‌ی مناسب موجب می‌شود که دستگاه بر اثر گرمای زیاد دچار آسیب و خوردگی نشود و این امر موجب افزایش طول عمر دستگاه می‌شود.
نصب دودکش نیز در اتاق ژنراتور باعث خروج گازهای حاصل از سوختن خواهد شد. استفاده از صداگیر در دودکش نیز می‌تواند به کاهش آلودگی صوتی حاصل از ژنراتور کمک کند.
رعایت برخی از نکات مانند حفظ فاصله‌ی مناسب بین تهویه و دستگاه جهت عدم بازگشت هوا به داخل اتاق نیز ضروری است. همچنین، می‌توان برای کنترل جریان هوا و جلوگیری از ورود گرد‌وغبار به اتاق ژنراتور، از دمپر و فیلتر استفاده کرد.
ملاحظات ایمنی آتش‌نشانی و گاز
ملاحظات ایمنی مربوط به آتش‌نشانی و گاز، در نصب و استفاده از ژنراتورها باید مورد توجه قرار گیرند. رعایت نکات ایمنی مانع از بروز حوادث ناگوار و آتش‌سوزی خواهد شد.
- ملاحظات ایمنی آتش‌نشانی
وجود تهویه‌ی مناسب برای جلوگیری از جمع شدن گازهای قابل اشتعال در اتاق ژنراتور ضروری است. برای ممانعت از اشتعال، باید از هرگونه نشت سوخت و روغن جلوگیری شود. همچنین، نباید مواد اشتعال زا مانند بنزین و گاز را در نزدیک ژنراتور قرار داد. یکی دیگر از ملاحظات ایمنی آتش‌نشانی، نصب صحیح سیستم اگزوز است. اگزوز باید به‌طوری نصب شود که گازهای خروجی آن دور از منطقه‌ی مسکونی باشند. در دسترس بودن کپسول آتش‌نشانی در نزدیک اتاق ژنراتور و اطمینان از عملکرد صحیح آن نیز ضروری می‌باشد.
- ملاحظات ایمنی گاز
یکی از ملاحظات ایمنی مربوط به گاز در ژنراتور شناسایی نشت گاز می‌باشد. در صورتی که وجود نشت گاز مشخص شود، ژنراتور باید خاموش شده و از تهویه‌ی مناسب استفاده شود. بررسی دوره‌ای اتصالات و لوله‌های گاز، برای جلوگیری از بروز مشکل ضروری است. استفاده از تجهیزات ایمنی مانند عینک و دستکش در حین کار با ژنراتور گاز سوز ضروری می‌باشد. همچنین، باید از ایجاد جرقه در نزدیک ژنراتور خودداری کرد.
لزوم ژنراتور در ساختمان‌های خاص
ژنراتور در ساختمان‌های خاص به جهت حفظ ایمنی، مانند روشنایی اضطراری، سیستم‌های اطفاء حریق و آسانسورها در مواقع قطعی برق، استفاده می‌شود. ژنراتورها با تامین برق در ساختمان‌های خاص مانند بیمارستان‌ها، ساختمان‌های تجاری و مرتفع، با تامین برق در مواقع اضطراری مانع از ایجاد اختلال در عملکرد و آسیب به دستگا‌ه‌های برقی خواهند شد.
برق اضطراری طبق مقررات ملی
مقررات ملی ساختمان، عنوان می‌دارد که برق اضطراری باید به‌نحوی باشد که در هنگام قطع شدن برق اصلی، سریعا وارد کار شده و بتواند نیازهای الکتریکی ساختمان را تامین کند. سیستم برق اضطراری متشکل از ژنراتور، UPS (جهت تامین برق، پیش از روشن شدن ژنراتور در هنگام قطع برق اصلی) و تابلوهای برق اضطراری نصب شده در هر طبقه برای توزیع برق اضطراری به بخش‌های مختلف می‌باشد. همچنین، سوئیچ‌های انتقال خودکار (ATS) نیز برای تغییر منبع برق از اصلی به ژنراتور و برعکس نیز از اجزای سیستم برق اضطراری می‌باشند.
تامین سوخت ژنراتور و مجوز آن
تامین سوخت ژنراتور مستلزم انجام مراحلی است. علاوه بر تامین سوخت، مجوزهایی نیز برای استفاده از ژنراتور لازم هستند که به آن‌ها اشاره خواهد شد.
- مراحل تامین سوخت
برای تامین سوخت، در مرحله‌ی اول باید در سامانه درخواست فرآورده‌های نفتی (سدف) ثبت‌نام کرد. سپس، اطلاعات مربوط به ژنراتور، نوع سوخت، ظرفیت آن و محل نصب و همچنین مدارک مالک در سامانه ارائه می‌شود. بعد از آن با دریافت سهمیه‌ای که به کاربر اختصاص داده می‌شود، می‌توان سوخت مورد نظر را تهیه کرد.
مجوزهای لازم برای استفاده از ژنراتور
مجوزهایی که برای استفاده از ژنراتور لازم هستند، شامل مجوز آلودگی هوا، مجوز مرتبط با واردات جهت وارد کردن ژنراتور و مجوز ترخیص کالا از گمرک هستند. همچنین، مجوزهای مرتبط با نوع کاربرد ژنراتور (برای مثال، در واحدی صنعتی یا مجتمعی مسکونی) نیز لازم می‌باشد.
تاییدیه شهرداری برای نصب ژنراتور
نصب ژنراتور با اخذ تاییدیه شهرداری امکان‌پذیر است. تاییدیه شهرداری شامل مجوز مربوط به کیفیت هوا، مجوزهای نصب و ایمنی می‌باشد. اخذ مجوزها با هماهنگی اداره کنترل آلودگی هوا و ارائه مدارک پشتیبان مانند نقشه و گزارش فنی، انجام می‌شود.
